Tư nhân cung cấp dịch vụ công: Đe doạ các giá trị dịch vụ công

Dịch vụ công

Việc nhà nước ký hợp đồng để khu vực tư nhân tham gia cung cấp dịch vụ công, nhìn chung, đã làm hạ thấp các tiêu chuẩn giá trị dịch vụ công, dẫn đến những thiệt hại chung cho lợi ích công cộng. Đây là vấn đề cần lưu ý trong hoạch định chính sách.

Thứ nhất, về phía nhà nước, việc này đe doạ các chuẩn mực giá trị đạo đức công vụ (Xem thêm bài: Tiêu chuẩn giá trị đạo đức trong lĩnh vực công và tư) . Ví dụ như sự tuân thủ pháp luật, tính minh bạch và trách nhiệm giải trình bị hạ thấp chuẩn trong việc cung cấp dịch vụ, (theo phân tích của Adams & Balfour), sao cho phù hợp với các điều kiện triển khai của khu vực tư nhân.

Giám sát việc thực hiện các dịch vụ này cũng rất khó, bởi lý do ngân sách dành cho công việc này thường hạn hẹp, nhất là trong điều kiện đẩy mạnh cắt giảm ngân sách công; hoặc đòi hỏi phải huy động rất nhiều nhân lực làm công việc giám sát.

Một trong những thách thức lớn nhất là, việc chính phủ định hướng dựa trên thị trường trong hoạt động cung ứng dịch vụ công có thể tạo cơ hội làm cho các công chức dễ tìm kiếm, theo đuổi các lợi ích cá nhân, đặt nó cao hơn lợi ích của tổ chức và lợi ích công cộng. Từ đó dẫn tới tham nhũng gia tăng, giảm sự liêm chính của tổ chức, giảm các tiêu chuẩn giá trị chung.

Thứ hai, từ phía khu vực tư nhân, mặc dù các công ty tư nhân cố gắng cải thiện sự tuân thủ, trách nhiệm xã hội và trách nhiệm giải trình, dẫn tới sự hội tụ của một vài giá trị giữa hai lĩnh vực công và tư (Mulgan 2000), lợi nhuận vẫn là mục tiêu hàng đầu. Thông qua các hợp đồng cung cấp, ngân sách nhà nước được đầu tư vào hệ thống thiết bị của các công ty tư nhân, nhằm cải thiện chất lượng dịch vụ cung cấp. Mặc dù vậy, nó cũng dẫn tới một hiện tượng là nhà nước sẽ dần bị phụ thuộc vào các dịch vụ cung cấp này của khu vực tư (Adams & Balfour 2010). Ngoài ra, do sự khác nhau trong khả năng sinh lợi và hệ thống giá trị giữa khu vực công và tư, cũng sẽ dần hạ thấp tiêu chuẩn giá trị của khu vực công.

Do vậy, mặc dù sự tham gia của khu vực tư nhân sẽ thúc đẩy tính hiệu quả trong việc cung cấp các dịch vụ công cộng, nó cũng đồng thời de doạ khả năng của chính phủ và giảm các tiêu chuẩn giá trị dịch vụ công cộng.

Nguyễn Anh Phương

chinhsach.vn

Tài liệu tham khảo

Adams, GB & Balfour, DL 2010, ‘Market-based government and the decline of organizational ethics’, Administration and Society, vol. 42, no. 6.

Mulgan, R 2000, ‘Comparing accountability in the public and private sectors’, Australian Journal of Public Administration, vol. 59, no. 1.